Waarom rijzen de zorgkosten in Nederland de pan uit? Over waarom ons zorgstelsel op een aantal fundamenteel scheve pilaren rust.
Eerder verscheen op Reclameblog “De Zorgverzekering Mafia,” waarin het zorgverzekeringsstelsel losjes werd vergeleken met een drugskartel en waarin beschreven werd dat het eigenlijk heel erg raar is dat commerciële organisaties de aansturende factor zijn in een tak van sport die te maken heeft met onze gezondheid plus dat de insteek van het zorgstelsel in Nederland op fundamentele punten niet zorgt voor wat het moet doen: mensgerichte zorg bieden op een manier waarop wij daar het meeste aan hebben. In dit artikel zullen drie pilaren besproken worden die onder het gewicht van de zorgmarkt scheef zijn gaan staan en zorgen voor een verzakking van de prijs kwaliteit verhouding op zorggebied.
Pilaar 1: De Zorgverzekeraars
Met invoering van het nieuwe zorgstelsel is er een grote verantwoordelijkheid neergelegd bij de Nederlandse zorgverzekeraars. De zorgverzekeraars hebben een aansturende rol gekregen op het gebied van zorg. Om het maar even in Jip en Janneke taal te vergelijken: dat is ongeveer hetzelfde als alle huisartsen in Nederland vervangen door financieel economen.
Nu het zorgstelsel nieuwe stijl een aantal jaren operationeel is, beginnen we langzamerhand aan den lijve te ondervinden welke gevolgen dit heeft en in de toekomst gaat hebben. Zo werd er onlangs bekend gemaakt dat de anticonceptiepil uit het basispakket gaat en dat vanaf nu alleen nog maar vrouwen van 21jaar en jonger de pil standaard in hun basispakket krijgen. Vrouwen van boven de 21 dienen een aanvullende zorgverzekering te nemen om de pil zo vanuit hun zorgverzekering te financieren.
Er kan natuurlijk gespeculeerd worden over de reden waarom de anticonceptiepil uit het basispakket wordt gehaald. Misschien heeft de overheid stiekem nog een vinger in de pap en hebben ze hier naar toegewerkt om zo een nieuwe geboortegolf op te wekken die straks de vergrijzende babyboomers kan vervangen. Maar als we het idee achter het zorgstelsel in Nederland van meer vrije marktwerking, concurrentie en minder sturing door overheid bekijken, lijkt dit een vergezocht hersenspinsel.
Maar als dit de reden niet is, wat dan wel? Simpel: het kost zorgverzekeraars te veel en het drukt op de winst, dus schrappen ze het maar uit het basispakket. Als je bedenkt dat we het hier hebben over een miljoen vrouwen van boven de 21 die jaarlijks voor rond de 50 euro aan anti-conceptiemiddelen afnemen, dan gaat dit om een kostenbesparing van 50 Miljoen Euro voor de zorgverzekeraars per jaar. De zorgverzekeraar verdeelt de totale kosten, waardoor de gemiddelde kostprijs van een zorgverzekering stijgt. Aangezien de zorgverzekeraars ogenschijnlijk de prijs van hun verzekeringen niet te snel willen laten stijgen, worden er kunstmatige trucjes bedacht om de prijs op een zelfde niveau te houden. Zoals het schrappen van tal van zaken uit de basisverzekering.
Wat er nu dus is gecreëerd is een marktsituatie, waarbij een zorgverzekeraar op eigen houtje kan beslissen bepaalde zorg uit het basispakket te nemen uit kostenoverwegingen. Resultaat is dat de komende jaren het basispakket alleen maar verder uitgedund zal worden en bestaande klanten bijna gedwongen worden een duurdere aanvullende verzekering te nemen. Reken namelijk maar dat de Nederlandse vrouw nu niet opeens massaal de anticonceptiepil afzweert. Dat wordt gewoon met een beetje morren een aanvullende verzekering afsluiten. Je kunt dit eigenlijk zien als gedwongen cross-selling. Normaal worden klanten beloond als ze na een jaar het contract voor bijvoorbeeld hun mobiele abonnement verlengen, door een korting of een gratis mobieltje. Aangezien een zorgverzekering verplicht is, worden klanten niet beloond voor een contractverlenging, maar keihard afgestraft. Stel, je sluit een contract af van een jaar bij T-Mobile, omdat je af en toe belt, maar vooral internet gebruikt op je mobiele telefoon. Aan het einde van het jaar wordt je medegedeeld dat je je contract voor dezelfde prijs kunt verlengen met nog een jaar, maar dat je alleen nog maar de belminuten overhoudt en voor het internet een aanvullende bundel moet nemen voor je dataverkeer. Dit zou een klantgerichte commerciële organisatie nooit op een dergelijke manier doen. Feit is dat het wel gebeurt door zorgverzekeraars, vanwege de eenvoudige reden dat een handvol verzekeraars een oligopolistische markt beheerst van een product dat de consument wordt verplicht.
Pilaar 2: De Farmaceutische Industrie
De tweede pilaar waarop ons zorgstelsel rust is de farmaceutische Industrie. De prijs van onze zorgverzekering is voor een groot deel afhankelijk van de kosten van geneesmiddelen.
Het fabriceren van bestaande geneesmiddelen is relatief goedkoop. De prijs die wordt betaald voor bijvoorbeeld de anticonceptiepil is dan ook bij verre na niet representatief voor de kostprijs van het product. De kostprijs hiervan ligt in werkelijkheid vele malen lager. De reden dat de prijs zo hoog ligt kun je zien als de volgende rekensom: kostprijs+opslag ontwikkelkosten+winstmarge. Hierbij zijn de ontwikkelkosten relatief hoog en hierop lopen farma bedrijven ook het grootste risico. De situatie die hierdoor wordt gecreëerd is dat farmabedrijven een aantal producten hebben die goed verkopen en deze relatief hoog prijzen om zo de ontwikkelkosten van toekomstige producten te kunnen financieren. Om deze situatie in stand te houden is er tussen farma bedrijven ook vaak geen sprake van 100% eerlijke concurrentie. De markt wordt beheerst door een paar grote bedrijven die er baat bij hebben om voor een aantal producten (de cash cows) prijsafspraken te maken. Op deze manier verzekeren ze zichzelf van een zekere winstmarge en wordt er in de praktijk een kunstmatig te hoge prijs betaald voor geneesmiddelen.
Combineer dit met de club commerciële zorgverzekeraars in Nederland en je krijgt de volgende rekensom: Hoog geprijste geneesmiddelen + hoog geprijste zorgverzekering= te hoog geprijste zorgverzekering.
Pilaar 3: De Zorginstellingen
Wat missen we dan nog in dit plaatje? Juist, de zorginstellingen. Als er een wereldkampioenschap bureaucratie zou zijn, zouden de Nederlandse zorginstellingen zeker in de top 3 mee draaien. Net als in het onderwijs werd geprobeerd zorginstellingen verder te “Professionaliseren” met als gevolg dat de instellingen bemenst worden met duurbetaalde managers en externe consultants en beheerst worden door procedures, regels en formulieren. Dit terwijl de focus op zorg zou moeten liggen.
Ook hier zien we een kostenopslag op onze zorgpremie ontstaan, doordat er niet gefocust wordt waarop eigenlijk gefocust zou moeten worden.
Optelsom
Kostprijs zorg
+
Opslagpercentage op winst gefocuste zorgverzekeraars
+
Opslagpercentage op winst gefocuste farmaceutische industrie
+
Opslagpercentage zorginstellingen die duurder zijn dan nodig
=
Een te dure zorgverzekering
Conclusie en toekomst
Het Nederlandse zorgstelsel rust op dit moment op drie pilaren die geen van drieën een volledige focus hebben op zorg, maar vooral een focus hebben op winstmaximalisatie. Wat zal dit voor gevolgen hebben voor de toekomst van ons zorgstelsel? Ten eerste zal het basispakket zorgverzekering alsmaar magerder worden en zullen we er min of meer toe gedwongen worden om duurdere aanvullende verzekeringen af te nemen tegen een geringere prijs-kwaliteit verhouding.
Ten tweede zal het erg moeilijk zijn om de kwaliteit van de zorg in ons land te verbeteren, omdat in het huidige model de zorgverzekeraars een aandrijvende rol hebben. Zorgverzekeraars worden op hun plaats weer gedreven door winst en niet door kwaliteit van de zorg. Hierdoor wordt een negatieve spiraal gecreeerd waarin de kwaliteit van de zorg afneemt en de kosten voor de consument alsmaar toenemen. De politiek heeft deze macht bij de zorgverzekeraars gelegd. De politiek is de enige die dit terug kan draaien.
In de ideale wereld zou een zorgstelsel moeten rusten op pilaren die stuk voor stuk een focus en een passie hebben voor zorg en niet voor winstmaximalisatie. Alleen op deze manier kan iedereen die zorg geboden worden waar men recht op heeft tegen een eerlijke prijs.
Geef een antwoord